Ι. Για την Νεοελληνική Γλώσσα, οι μαθητές και οι μαθήτριες πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται σε δραστηριότητες και να απαντούν σε ερωτήματα/ ερωτήσεις που απορρέουν από κείμενα που αναφέρονται σε κάποιον ή κάποιους από τους θεματικούς άξονες, όπως αυτοί ορίζονται στο Πρόγραμμα Σπουδών.
Πιο συγκεκριμένα οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται:
α) να κατανοούν τη γλωσσική μορφή των κειμένων και τα κειμενικά τους χαρακτηριστικά, τη σχέση που έχει η γλώσσα και η οργάνωση του κειμένου με την περίσταση και τον σκοπό της επικοινωνίας,
β) να ερμηνεύουν και να προσεγγίζουν κριτικά τα κείμενα με στόχο τη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο αναπαριστώνται ιδέες, αντιλήψεις, προκαταλήψεις για τον άνθρωπο, την κοινωνία και τον κόσμο,
γ) να συγκρίνουν κείμενα ως προς τις δύο προηγούμενες διαστάσεις με στόχο τον εντοπισμό ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ των κειμένων ως προς τη γλώσσα, το μέσο, τους σημειωτικούς τρόπους, το κειμενικό είδος, τις αναπαραστάσεις της πραγματικότητας, τον τρόπο προσέγγισης του θέματος κ.λπ.
δ) να παράγουν κείμενα, με βάση τα μελετώμενα κείμενα με στόχο:
α) τον μετασχηματισμό των γλωσσικών και νοηματικών δομών (σημασιών) των κειμένων ή/και
β) τη συνοπτική παρουσίαση του περιεχομένου των κειμένων και γ) τη διατύπωση και έκφραση δικών τους απόψεων, σε επικοινωνιακό πλαίσιο, σχετικά με συγκεκριμένα ερωτήματα που τίθενται στα κείμενα αναφοράς.
ΙΙ. Για τη Λογοτεχνία, οι μαθητές και οι μαθήτριες θα πρέπει να είναι σε θέση να αξιοποιούν συνδυαστικά έναν αριθμό κειμενικών στοιχείων, ώστε:
α) στην περίπτωση αφηγηματικού ή πεζού κειμένου, να αναδιηγούνται συνοπτικά την ιστορία που αφηγείται το κείμενο ή, στην περίπτωση ποιητικού κειμένου, να ανιχνεύουν το νοηματικό του υπόστρωμα μέσα από την αναγνώριση και τον συσχετισμό των κειμενικών δεικτών,
β) στην περίπτωση του πεζού κειμένου, να προσεγγίζουν τους χαρακτήρες με βάση τα δεδομένα του κειμένου και να εντοπίζουν στοιχεία που φωτίζουν τη δράση τους ή, στην περίπτωση ποιητικού κειμένου, να περιγράφουν τη διάθεση/στάση του ποιητικού υποκειμένου συσχετίζοντας σύμβολα και γλωσσικές επιλογές,
γ) να τοποθετούνται/ανταποκρίνονται με ένα ερμηνευτικό σχόλιο στο θέμα ή ερώτημα που οι ίδιοι/-ες πιστεύουν ότι θέτει το κείμενο, αξιοποιώντας συνδυαστικά κειμενικούς δείκτες μεταξύ τους ή και με στοιχεία συγκριμένου, με σκοπό να τεκμηριώνουν τις προσωπικές θέσεις και ανταποκρίσεις τους.
Τα κριτήρια με τα οποία κρίνεται η πληρότητα των απαντήσεων των μαθητών και των μαθητριών είναι: η ποιότητα (αλήθεια και ακρίβεια των δεδομένων), η ποσότητα (η επάρκεια των στοιχείων), η συνάφεια του περιεχομένου με τον επικοινωνιακό στόχο και η σαφήνεια σε επίπεδο έκφρασης και διατύπωσης του περιεχομένου (περισσότερα βλ. ΓΝΕΛ, σελ. 169-171)
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ
Προκειμένου οι μαθητές/-τριες να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται στις διαδικασίες κατανόησης των κειμένων και στις διαδικασίες παραγωγής λόγου κατά την εξεταστική δοκιμασία, προτείνεται να αξιοποιήσουν το γλωσσάρι όρων που περιέχεται στους Φακέλους υλικού. Σε καμιά περίπτωση οι όροι αυτοί δεν αποτελούν αντικείμενο εξέτασης, αλλά αποτελούν εργαλεία προσέγγισης των κειμένων.
